Warunkiem, umożliwiającym zgłoszenie do ochrony znaku towarowego jest szczegółowe wskazanie towarów i/lub usług, które zgłaszający pragnie chronić. Uzyskując prawo ochronne na znak towarowy, właściciel znaku towarowego otrzymuje monopol na korzystanie z niego.
Niemniej prawo przewiduje pewne okoliczności, w których obcy podmiot może legalnie korzystać z cudzego znaku towarowego, nawet jeśli ten jest prawnie strzeżony. O jakich okolicznościach mowa?
Znak towarowy – uwagi ogólne
Znakiem towarowym określa się stosowane w handlu oznaczenie. Służy ono do identyfikacji produktów i/lub usług przedsiębiorcy oraz umożliwia odróżnienie produktów tego samego rodzaju oferowanych przez różnych producentów. Powszechną praktyką przedsiębiorców jest zastrzeganie znaków towarowych w celu zabezpieczenia ich przed wykorzystywaniem przez obce podmioty. Warto dodać, że znaki towarowe stanowią podstawę budowania wizerunku przedsiębiorcy i jego marki.
Mianem znaku towarowego określić można każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów i/lub usług oferowanych przez danego przedsiębiorcę od podobnych towarów lub usług innego przedsiębiorcy. Znak towarowy powinien spełniać warunki umożliwiające jego przedstawienie w rejestrze znaków towarowych:
-
Musi nadawać się do odróżnienia towarów i/lub usług jednego przedsiębiorcy od innych przedsiębiorców;
-
Musi nadawać się do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych.
Licencja na znak
Legalne wykorzystanie cudzego znaku towarowego do celów komercyjnych jest możliwe na podstawie umowy licencyjnej. Zgodnie z art. 163 ustawy o prawie własności przemysłowej umowa licencyjna to umowa, na podstawie której licencjodawca (podmiot uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy) upoważnia licencjobiorcę (inny podmiot) do korzystania z zarejestrowanego znaku towarowego.
Umowa licencyjna na znak towarowy powinna zawierać dokładne oznaczenie znaku towarowego będącego przedmiotem umowy, jak również szczegółowo i precyzyjnie określić zakres upoważnienia licencjobiorcy do korzystania z tego znaku towarowego. Ponadto, umowa licencyjna powinna być sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Brak spełnienia tego warunku może skutkować nieważnością czynności prawnej.
Wskutek zawarcia umowy licencyjnej licencjodawca nie traci swoich praw do znaku towarowego – ogranicza je na rzecz licencjobiorcy. Kwestie, których dotyczy umowa licencyjna, ustalane są wedle uznania między stronami, choć wskazać można konkretne postanowienia, które powinny się w niej znaleźć: określenie zakresu licencji, wskazanie czasu oraz terytorium udzielenia licencji, określenie kwestii odpłatności licencji, ustalenie kwestii dochodzenia roszczeń tytułu naruszenia postanowień umowy oraz zobowiązanie do zachowania poufności. Wyróżnić można kilka rodzajów licencji na znak towarowy: licencję pełną, ograniczoną, wyłączną, niewyłączną, otwartą oraz sublicencję.
Korzystanie ze znaku towarowego bez licencji
Choć wraz z uzyskaniem prawa ochronnego na znak właściciel uzyskuje wyłączne prawo do dysponowania oznaczeniem (posługiwanie się nim lub udzielanie licencji na dany znak), to prawo przewiduje kilka przypadków, w których można legalne korzystać ze znaku towarowego bez posiadania pisemnej zgody właściciela znaku.
Wyczerpanie prawa do znaku towarowego
Wyczerpanie prawa do znaku towarowego jest jednym z przypadków, w którym możliwe jest legalne korzystanie z cudzego znaku towarowego. Czym dokładnie jest wyczerpanie prawa do znaku towarowego? Następuje ono w sytuacji, w której producent, po wprowadzeniu towaru lub usługi na rynek, traci prawo do zakazu dalszej odsprzedaży przy wykorzystaniu znaku towarowego. W praktyce oznacza to, że np. sklep internetowy, który nabył w hurtowni produkt danego producenta, ma prawo na legalne sprzedawanie tego produktu bez posiadania licencyjnej zgody na korzystanie ze znaku towarowego.
Podobna sytuacja może tyczyć się osób prywatnych, które sprzedają swoje mienie. Dobrym przykładem jest chociażby sprzedaż używanego samochodu. Tutaj również ma zastosowanie wyczerpanie prawa do znaku towarowego, a osoba prywatna zbywająca swój używany samochód nie potrzebuje licencji na znak towarowy od koncernu, który ten samochód wyprodukował. Istotne jest to, że w przypadku wyczerpania prawa do znaku towarowego korzystanie z oznaczenia ma charakter informacyjny i nie stanowi reklamy. Jest to tzw. zgodność z uczciwymi praktykami.
Istnieją jednak pewne kwestie, które muszą zaistnieć, aby wyczerpanie prawa do znaku towarowego mogło zaistnieć. Przede wszystkim, towar musi być legalnie, świadome i intencjonalnie wprowadzony na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) przez producenta (właściciela znaku towarowego). Warto także podkreślić, że wyczerpania prawa musi dotyczyć konkretnego egzemplarza produktu.
Wyczerpanie prawa do znaku towarowego nie będzie mieć miejsca w odniesieniu do produktów sprowadzanych spoza obszaru EOG, nie będzie nim również sprzedaż towaru, który został ukradziony (czyli nie został wprowadzony na rynek przez swojego producenta). Przykładem towarów, wobec których nie ma zastosowania wyczerpanie prawa do znaku towarowego są chociażby testery perfum, wobec których producenci zastrzegają zakaz sprzedaży, a więc nie wprowadzają ich na rynek.
Używanie znaku towarowego do celów innych niż zarobkowe
Znaki towarowe służą do oznaczania towarów oraz usług. Podstawą do orzeczenia, czy wykorzystanie cudzego znaku towarowego było legalne lub nie jest stwierdzenie, czy dana osoba lub podmiot posłużyły się cudzym znakiem do celów komercyjnych. Jak prawo to można odnieść do realnych sytuacji?
W praktyce, użycie znaku towarowego będzie możliwe i legalne w momencie, w którym wykorzystywany przez osobę lub podmiot znak nie służy w żaden sposób do celów zarobkowych. Przykładem takiego działania może być wykorzystanie znaku towarowego do stworzenia obrazu, który nie ma charakteru komercyjnego. Jeśli więc osoba zamieściła na swoim prywatnym profilu w sieciach społecznościowych zdjęcie produktu z widocznym znakiem towarowym marki, to w żaden sposób nie naruszyła ona prawa.
„Używacz uprzedni”
W przypadku rejestracji znaku towarowego obowiązuje zasada kolejności: prawo do korzystania z praw do danego oznaczenia ma podmiot, który zarejestrował go, jako pierwszy. Jednakże i tu istnieją pewne wyjątki – prawo do posługiwania się cudzym znakiem towarowym po jego zastrzeżeniu ma chociażby tzw. „używacz uprzedni”.
Kim jest używacz uprzedni? Jest to osoba prowadzoną działalność gospodarczą na niewielką skalę, która wykorzystywała w dobrej wierze oznaczenie, które następnie zostało zarejestrowane jako znak towarowy innej osoby lub firmy. W takim przypadku używacz uprzedni ma prawo do bezpłatnego korzystania z tego znaku, jednakże nie może tego robić w zakresie większym niż dotychczas. Prawo wyróżnia konkretne warunki, które należy spełnić, aby móc powołać się na instytucję używacza uprzedniego. Kwestię tę reguluje art. 160 ustawy o Prawie własności przemysłowej.
Używaczem uprzednim może być:
-
Przedsiębiorca prowadzący lokalną działalność gospodarczą na niewielką skalę (należy jednak podkreślić, że w tej kwestii przepisy są nieostre i nie wyróżniają dokładnych kryteriów dla działalności lokalnej);
-
Zastrzeżony znak towarowy był wykorzystywany przez tego przedsiębiorcę jeszcze przed dokonaniem jego rejestracji;
-
Przedsiębiorca używał danego oznaczenia w sposób poważny i w funkcji znaku towarowego;
-
Przedsiębiorca używał danego oznaczenia w dobrej wierze, czyli w momencie rozpoczęcia korzystania ze znaku dokonał należytej weryfikacji i sprawdził, czy znak ten nie jest już prawnie zarejestrowany jako znak towarowy.
Przekroczenie instytucji używacza uprzedniego ma miejsce w momencie, w którym używacz postanawia wykorzystać dany znak towarowy w większym zakresie niż to miało miejsce dotychczas. Wówczas, aby nie złamać przepisów i nie narazić się na prawne konsekwencje powinien otrzymać licencję na znak towarowy od jego właściciela.
Podsumowanie
Zaufali nam:
