Crowdfunding udziałowy. Co to takiego?

Ustawa nakłada na podmioty świadczące działalność w zakresie platform crowdfundingowych szereg obowiązków i ograniczeń.

Konieczność uzyskania zezwolenia i nadzór KNF

Przed podjęciem działalności firma musi uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności jako dostawca usług finansowania społecznościowego. Zezwolenie jest wydawane przez odpowiedni organ regulacyjny (w Polsce KNF) i obowiązuje na terenie całej Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 12 rozporządzenia ECSP taki wniosek musi zawierać następujące informacje:

• nazwę, siedzibę i adres strony internetowej;

• formę prawną przedsiębiorcy oraz jego umowę lub statut;

• program działania ze wskazaniem rodzaju usług finansowania społecznościowego;

• opis zarządzania i mechanizmów kontroli wewnętrznej;

• opis systemów, zasobów i procedur w zakresie przetwarzania danych;

• opis ryzyk operacyjnych oraz środków ostrożnościowych i dowód ich stosowania;

• dane identyfikacyjne osób zarządzających oraz potwierdzenie ich dobrej opinii, wiedzy, kwalifikacji i doświadczenia;

• opis zasad ewentualnego outsourcingu;

• procedurę rozpatrywania skarg klientów;

• opis procedur służących weryfikacji kompletności, prawidłowości i jasności informacji zawartych w arkuszu kluczowych informacji inwestycyjnych;

• opis limitów inwestycyjnych stosowanych dla klientów określanych jako niedoświadczeni inwestorzy.

Zgodnie z art. 31 ustawy udzielenie zezwolenia oraz jego rozszerzenie podlega opłacie w wysokości nie większej niż równowartość w złotych 4500 euro. Co więcej za prowadzenia działalności pobiera się od przedsiębiorcy opłatę w wysokości wyliczonej na podstawie art. 32 ustawy, ale nie mniejszej niż 750 euro.

Warto też pamiętać, że KNF ma możliwość:

• nakazania wstrzymania rozpoczęcia oferty finansowania społecznościowego albo przerwania jej przebiegu;

• zakazania rozpoczęcia oferty finansowania społecznościowego;

• określenia czynności, jakie przedsiębiorca może podejmować do czasu wygaśnięcia zezwolenia;

• oznaczyć termin zakończenia prowadzonej działalności.

Niezależnie od nadzoru KNF zezwolenie wygasa automatycznie z dniem ogłoszenia upadłości dostawcy usług finansowania społecznościowego oraz z upływem 3 miesięcy od dnia otwarcia jego likwidacji.

Na żądanie KNF przedsiębiorca prowadzący biznes z zakresu finansowania społecznościowego ma obowiązek niezwłocznego przygotowania dokumentów związanych z działalnością platformy oraz udzielają pisemnych lub ustnych wyjaśnień. Firma musi też poddać się audytowi finansowemu realizowanemu na zlecenie KNF.

W jaki sposób chronieni są inwestorzy?

Ujednolicona regulacja to nie tylko możliwość kontrolowania firm z branży crowdfundingowej, ale także mocniejsza ochrona osób, które decydują się na pozyskiwanie kapitału w taki sposób.

Przede wszystkim ustawa w ślad za rozporządzeniem dokonuje rozróżnienia na inwestorów doświadczonych i niedoświadczonych (rozdział 21 rozporządzenia). Dywersyfikacja opiera się na wstępnym teście wiedzy oraz symulacji zdolności do ponoszenia strat, rozumianej jako potencjalna możliwość utraty 10% majątku netto. W toku analizy pod uwagę brane są takie kryteria jak:

• doświadczenie inwestora, jego cele inwestycyjne oraz sytuacja finansowa;

• zrozumienie ryzyka związanego z inwestowaniem in abstracto oraz inwestowanie w rodzaje usług dostępnych na platformie finansowania społecznościowego, w tym:

• wcześniejsze inwestycje w zbywalne papiery wartościowe lub inne instrumenty finansowe dopuszczane przez platformy finansowania społecznościowego;

• zrozumienie ryzyka związanego udzielaniem pożyczek, inwestowaniem w zbywalne papiery wartościowe lub nabywaniem instrumentów finansowych dopuszczonych przez platformy finansowania społecznościowego.

Ocena kompetencji inwestora niedoświadczonego jest dokonywana przed pierwszą inwestycją, a następnie co dwa lata w oparciu o te same kryteria.

Z kolei przy zdolności do ponoszenia strat ocena dokonywana jest na początku, a następnie co roku w oparciu o następujące informacje:

• regularność dochodu i jego całkowita wysokość;

• aktywa, w tym inwestycje finansowe i depozyty pieniężne;

• zobowiązania finansowe (także przyszłe).

Czym jest KIID i co powinno się w nim znaleźć?

Platforma finansowania społecznościowego jest również zobligowana do udostępnienia inwestorom, ale też KNF w charakterze wzoru, arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych (ang. Key Investor Information Document, KIID). To dokument zawierający najważniejsze informacje o realizowanej inwestycji, który składa się z 9 części, scharakteryzowanych w załączniku I do rozporządzenia:

• informacji dotyczących właściciela projektu;

• cech danego procesu finansowania społecznościowego oraz warunków pozyskania kapitału;

• czynników ryzyka;

• informacji dotyczących zbywalnych papierów wartościowych oraz dopuszczonych instrumentów finansowych;

• informacji o spółce celowej;

• prawi inwestorów;

• ujawnionych informacji dotyczących pożyczek;

• opłat, informacji i mechanizmów dochodzenia roszczeń;

• informacji dotyczące indywidualnego zarządzania portfelem pożyczek.

KIID nie może składać się z więcej niż 6 stron A4, a podane w nim informacje muszą być maksymalnie precyzyjne i dokładne pod rygorem odpowiedzialności cywilnej.

Okres do namysłu dla inwestorów

Zgodnie z art. 22 rozporządzenia inwestorzy niedoświadczeni mogą skorzystać z tzw. prawa do namysłu. Termin ten wynosi 4 dni od dnia złożenia oferty inwestycyjnej lub wyrażenia zainteresowania usługą.

Jeżeli w tym terminie zostanie złożone oświadczenie o wycofaniu się z transakcji, nie wiąże ona inwestora, a przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić wszystko, co otrzymał w związku ze wstępną decyzją.

Jasny przekaz marketingowy

Artykuł 27 rozporządzenia nakazuje, aby wszystkie komunikaty marketingowe dotyczące finansowania społecznościowego, także te outsourcowane, muszą być jednoznacznie identyfikowalne jako sprzedażowe oraz:

• rzetelne;

• jasne;

• niewprowadzające w błąd;

• zgodne z informacjami umieszczonymi w KIID.

Sankcje dla dostawców usług finansowania społecznościowego.

Ustawa wprowadza szereg sankcji za naruszenie warunków prowadzenia platformy. Można je podzielić na:

• sankcje administracyjne, np. nakazanie zaprzestania działania, kara finansowa do 2 250 000 zł;

• odpowiedzialność cywilną za naruszenie warunków sporządzania KIID;

• sankcje karne – w zależności od rodzaju uchybienia może być to grzywna, kara finansowa nawet do 10 000 000 zł lub pozbawienie wolności

Polska ustawa w ogromnej mierze powiela rozwiązania stosowane przez unijnego ustawodawcę. Warto jednak wskazać, że – przynajmniej na ten moment – nie ma możliwości oferowania udziałów w spółce z o.o. oraz oferowania usługi finansowania społecznościowego nieoznaczonej grupie adresatów (np. jako reklama internetowa). Stopniowe zmiany w przepisach pozwalają sądzić, że crowdfunding udziałowy będzie cieszył się rosnącą popularnością wśród przedsiębiorców.